Neden Bu Kadar Kritik?

Türkiye, dünyanın en aktif deprem kuşaklarından biri olan Alp–Himalaya kuşağında yer alıyor. Son 50 yılda yaşanan depremler, on binlerce can kaybına ve milyarlarca dolarlık ekonomik zarara yol açtı. 1999 Marmara Depremi, 2011 Van Depremi ve 2023 Kahramanmaraş Depremleri, yapı yönetmeliklerinin hayati önemini tekrar tekrar ortaya koydu.

Her büyük felaketin ardından yönetmelikler güncellendi ve yeni zorunluluklar getirildi. Ancak hâlâ şu soruyu sormadan edemiyoruz:
👉 Yeni kurallar yeterli mi, yoksa uygulamada eksikler mi var?

Deprem Yönetmeliklerinin Tarihsel Gelişimi

📌 Görüldüğü üzere her deprem sonrası daha katı kurallar devreye alındı.

2018 Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (TBDY) Detayları

• Riskli yapı sınıflandırmaları → Binalar deprem dayanıklılığına göre sınıflandırılıyor.
• Zemin etüdü zorunluluğu → İnşaat öncesi jeoteknik analiz şart.
• Performans analizi → Mevcut yapıların deprem güvenliği test ediliyor.
• Deprem izolatörleri → Özellikle hastaneler, köprüler, kamu binalarında zorunlu.
• Yüksek binalar için özel kurallar → 60 m ve üzeri yapılar için ek güvenlik kriterleri.

2023 Kahramanmaraş Depremleri Sonrası Yeni Zorunluluklar

Depremlerden sonra Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından gündeme gelen yeni uygulamalar:

1. Kentsel dönüşümün hızlandırılması
   • Riskli binaların yıkım–yeniden yapım süreci kolaylaştırıldı.
   • Vatandaşlara kira ve taşınma desteği artırıldı.
2. Geçici barınma standartları
   • Prefabrik ve konteyner evler için kalite kriterleri getirildi.
   • Isı yalıtımı ve dayanıklılık zorunlu hale geldi.
3. Yapı denetim cezalarının artırılması
   • Denetim firmalarına daha yüksek sorumluluk ve ceza mekanizmaları eklendi.
4. Malzeme izlenebilirliği
   • Beton, çelik ve diğer yapı malzemeleri için dijital sertifika sistemi.
   • Sahte veya kalitesiz malzeme tespitinde doğrudan ağır yaptırımlar.

Örnek Vakalar: Nerede Nasıl Uygulandı?

• İstanbul Avcılar: 1999 sonrası ağır hasarlı binalar yıkıldı, 2018 TBDY’ye uygun yeni projeler yapıldı.
• Erzincan: Yerel belediye, zemin etüdü yapılmadan ruhsat vermiyor. Bu sayede riskli yapılar önceden engelleniyor.
• Hatay: 2023 depremi sonrası yeni devlet hastanesine deprem izolatörleri yerleştirildi. Bu sayede hem personel hem de hastalar için güvenlik sağlanıyor.

Türkiye’de Karşılaşılan Uyum Sorunları

• Maliyet engeli: Daha kaliteli malzeme ve izolasyon, inşaat maliyetlerini artırıyor.
• Denetim eksikliği: Bazı bölgelerde denetimler hâlâ kâğıt üzerinde kalıyor.
• Vatandaş bilinci: Birçok kişi satın aldığı binanın deprem yönetmeliğine uygun olup olmadığını sorgulamıyor.

👉 Sizce sorun müteahhitlerden mi kaynaklanıyor, yoksa denetim mekanizmasının zayıflığından mı?

Deprem Güvenliğinde Teknolojinin Rolü

• Dronelar ile bina incelemesi
• Yapay zekâ destekli risk analizi
• Akıllı sensörler ile bina sağlığının sürekli takibi
• BIM (Building Information Modeling) sayesinde tüm yapı ömrü boyunca kayıtların dijital tutulması

Bu teknolojiler, yakın gelecekte yapı yönetmeliklerinin ayrılmaz bir parçası olacak.

Deprem Güvenliğinde Gelecek Senaryoları

• Yeşil binalar ile entegrasyon → Hem çevre dostu hem de depreme dayanıklı yapılar.
• Yerinde güçlendirme teknikleri → Yıkım yerine mevcut binaların dayanıklılığını artırma.
• Zorunlu deprem sigortasının güçlendirilmesi → Finansal güvence ile yönetmelik uyumunun teşviki.

Deprem sonrası yapı yönetmelikleri, Türkiye’nin geleceği için vazgeçilmez bir yol haritası. Ancak sadece yönetmeliklerin kâğıt üzerinde kalması hiçbir şey ifade etmiyor. Asıl mesele, bu kuralların eksiksiz uygulanması ve vatandaşın da bu konuda bilinçlenmesi.

👉 Siz ne düşünüyorsunuz?

• Yaşadığınız şehirde yapı denetimleri sizce yeterli mi?
• Yeni konut alırken depreme dayanıklılık belgesini sorguluyor musunuz?

Yorumlarda görüşlerinizi paylaşarak bu konuda farkındalık oluşturalım.